Ο Αγιάννης ο Πρόδρομος ...

Το χωριό για όλους εμάς έχει να κάνει με πάρα πολλά πράγματα. Την γέννηση, την καταγωγή, την παιδική ηλικία, την μνήμη, το συναίσθημα, τον πρόγονο, την συνέχεια, την παράδοση. Με λίγα λόγια, το χωριό είναι μέσα μας, έχει φωλιάσει στην ψυχή μας.

Ο τόπος μας έχει δύναμη. Με καθαρό αέρα και με ενέργεια ζηλευτή. Με κατεύθυνση ανατολική, για να το καλημερίζει ο φωτοδότης πατέρας των πάντων.

Πολλά, λένε οι ειδικοί ότι χωρίζουν τους ανθρώπους, πρώτα και κύρια οι θρησκείες και η πολιτική και στην συνέχεια άπειρα άλλα μικρότερης σημασίας πράγματα που πηγάζουν από τον πλούτο και την φτώχεια, από την έλξη της εξουσίας, από τον φόβο και την ανασφάλεια, και όλα καταλήγουν στον φόβο του θανάτου. Δηλαδή, ζούμε την ζωή μας μέσα στον φόβο για κάτι που δεν γνωρίζουμε αλλά που μας είπαν κάποιοι – μη έχοντας καν την εμπειρία, ότι είναι καλό και κακό, παράδεισος και κόλαση, φωτιά και αγάπη[i].

Στον τόπο μας, στο Ψάρι, υπάρχει μία μεγάλη δύναμη, που στέκεται φύλακας πιστός από τους παλιούς καιρούς, και ενώνει με την σιωπή του, την δωρική του παρουσία, από την όμορφη βίγλα του: ο Αγιάννης ο Πρόδρομος, ο Βαπτιστής, ή ακόμα ο θερμολόγος κατά το λαϊκότερον.

Δεν είναι απαραίτητο να είσαι καλός χριστιανός, ούτε καν χριστιανός, για να αντιληφθείς την δύναμη του ασκητή Πρόδρομου. Την νιώθεις. Έτσι απλά.

Στην παράδοσή μας, πιστεύεται ότι ο ναός του κτίστηκε το 1876 όπως αναφέρει το υπέρθυρο στην κύρια είσοδό του. Όμως στις γραπτές πηγές (που δεν αμφισβητούνται) αναφέρεται σαν ναός σε λειτουργία τουλάχιστον από το 1840. Ίσως μελλοντική έρευνα να καταφέρει να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες για τον βιγλάτορα του χωριού μας.

Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ή Πρόδρομος εμπλέκεται στην δεύτερη μύηση[ii] του Χριστού, στην Βάπτιση. Βάπτισε τον Χριστό στον Ιορδάνη ποταμό που αντίκρισε τον κόσμο σαν άνθρωπος. Στέκοντας στην κορυφή του Όρους της Μεταμόρφωσης αντίκρισε τον κόσμο σαν Θεός.

Κάθε μύηση είναι απλά μια αναγνώριση. Είναι εσφαλμένη η συνήθης ιδέα των πολλών σχολών των μυστηρίων ότι η μύηση είναι μία μυστηριώδης τελετή όπου δια του μυσταγωγού και της μυητικής ράβδου αλλάζουν οριστικά οι συνθήκες του ζηλωτή, έτσι ώστε για πάντα γίνεται αλλιώτικος και διαφορετικός. Η μύηση συμβαίνει όταν ο άνθρωπος καθίσταται με την δική του προσπάθεια μυημένος.

Αλλά ποιος ήταν ο Ιωάννης ο Βαπτιστής;

«Ο τελευταίος και μεγαλύτερος από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ονομάζεται «Πρόδρομος», γιατί με το κήρυγμα και με το έργο του εσήμανε τον ερχομό του Ιησού Χριστού και «Βαπτιστής», διότι βάπτιζε τους ανθρώπους στον Ιορδάνη ποταμό και εβάπτισε και τον Ιησού Χριστό. Το βάπτισμα του Προδρόμου ήταν μία συμβολική πράξη καθαρμού εκείνων, που πήγαιναν σ’ αυτόν να εξομολογηθούν, ήταν όμως και ο τύπος του βαπτίσματος του Ιησού Χριστού, γι’ αυτό και ο Ιωάννης έλεγε: «Εγώ μεν εβάπτισα υμάς εν ύδατι, αυτός βαπτίσει υμάς  εν Πνεύματι Αγίω» (Μάρκου α΄ 8).

Ο Ιωάννης (εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού ονόματος Γιοχανάν, που σημαίνει «παρά Θεώ εύρον χάριν») γεννήθηκε με θαυμαστό τρόπο από τον ιερέα Ζαχαρία και τη γηραιά Ελισάβετ. Ήταν συγγενής του Ιησού Χριστού από την πλευρά της μητέρας του και έξι μόλις μήνες μεγαλύτερός του. Έζησε ασκητικό βίο στην έρημο και δεν δίστασε να ελέγξει απερίφραστα και κατά πρόσωπο την αδικία και την ηθική υπόσταση των ανθρώπων της εποχής του. Αυτό έγινε αιτία να συλληφθεί και να φυλακισθεί από τον τοπάρχη της Ιουδαίας Ηρώδη Αντύπα, που συζούσε παράνομα με την Ηρωδιάδα, σύζυγο του αδελφού του Ηρώδη Φιλίππου. Η Ηρωδιάδα έπεισε την κόρη της Σαλώμη να ζητήσει την «κεφαλήν του Ιωάννου επί πίνακι» (Μάρκου στ΄25) ως δώρο γενεθλίων και ο Ηρώδης Αντύπας για να την ευχαριστήσει διέταξε τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη.

Ο  Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής είναι από τους δημοφιλέστερους αγίους στην Ελλάδα. Θεωρείται προστάτης και φύλακας της κουμπαριάς και των νοσούντων από ελονοσία. Το όνομά του αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα βαφτιστικά ονόματα και είναι παράγωγο πολλών επωνύμων. Μεγάλος αριθμός εκκλησιών και ξωκλησιών φέρουν το όνομά του, καθώς και εκατοντάδες οικισμοί. Η μνήμη του τιμάται από τον Χριστιανισμό έξι φορές τον χρόνο:

7 Ιανουαρίου, Σύναξη του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου.

24 Φεβρουαρίου, Α' και Β' Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου.

25 Μαΐου, Γ' Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου.

24 Ιουνίου, Γενέθλιον του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Την παραμονή της εορτής κυριαρχούν πυρολατρικά έθιμα (Φωτιές τ’ Αϊγιαννιού).

29 Αυγούστου, Αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Η ημέρα θεωρείται πένθιμη και συνδέεται με αυστηρή νηστεία.

23 Σεπτεμβρίου, Σύλληψις Τιμίου Προδρόμου».

Στο ευρετήριο του Κρούντεν λέγεται ότι το όνομα Ιωάννης σημαίνει «εκείνο που έδωσε ο Θεός». Ιορδάνης σημαίνει «εκείνος που κατέρχεται», αλλά σύμφωνα με κάποιους σχολιαστές «εκείνος που διαιρεί» όπως ένας ποταμός διαιρεί και διαχωρίζει την γη. Η λέξη ποταμός συνήθως σημαίνει «διάκριση». Το ύδωρ συμβολίζει την συναισθηματική φύση και η κάθαρση στον Ιορδάνη δια της βάπτισης εικονίζει την πλήρη κάθαρση απ’ όλα τα συναισθήματα, απ’ όλες τις επιθυμίες κι από εκείνη την επιθυμία της ζωής που είναι ο καθοριστικός παράγοντας για τους περισσότερους ανθρώπους.

 

 

 

 

Opsarion.gr


[i] «Άγνωστη» λέξη στο πεδίο της σκέψης που την ερμηνεύουμε κατά ιδία βούληση. Την αναλύουμε, την ερμηνεύουμε, τη ορίζουμε και την περιορίζουμε.

[ii] Η γέννηση στην Βηθλεέμ, η Βάπτιση στον Ιορδάνη, η Μεταμόρφωση στο Υψηλό Όρος, η Σταύρωση, η Ανάσταση και η Ανάληψη, αποτελούν τις πέντε μυήσεις του Χριστού.