Ψάρι Ηραίας - Αρκαδίας

Οι αρχαίοι τάφοι του χωριού μας

Στο βιβλίο μου για το Ψάρι Ηραίας Αρκαδίας (Γραπτές πηγές επί του χάρτου & επί του εδάφους), που εκδόθηκε το 2019, εκτός από το ανέκδοτο αρχειακό υλικό που παραδίδω μεταγραφόμενο, δίνω, έξω από τις πηγές και τη δική μου «αιρετική» όπως την ονομάζω θέση, για τον ρόλο που διαδραμάτισε στο χρόνο αλλά και στον χώρο.

Το μέρος του αρχειακού υλικού, τόσο των Πρακτικών και άλλο τόσο αυτό από τα Οθωμανικά Κατάστιχα (1574 μ.Χ.), πάλι δεν αμφισβητείται, αν και κάποιος πατριώτης κατέθεσε ότι τα Οθωμανικά αρχεία αφορούν το άλλο Ψάρι και όχι το δικό μας. Να σημειώσω εδώ ότι εκείνη την περίοδο (1574 μ.Χ.), στις απογραφές εμφανίζεται μόνο το δικό μας Ψάρι και όχι το άλλο που ανήκε στην ενότητα των Τρικολώνων. Πέραν αυτών, στα Πρακτικά διακρίνεται ξεκάθαρα η αναρχική αντίληψη της Κοινότητας εφόσον αυτή η ίδια κανονίζει τα του βίου της, αποφασίζει, ρυθμίζει τις ανάγκες της, και σαν Κοινότητα, δρα προς όφελος της και μόνο. Βέβαια, ο όρος «αναρχικός» ξενίζει, αλλά τι να κάνουμε, εκείνη η Κοινότητα ήταν πολύ μπροστά από την εποχή της και αυτορύθμιζε τις ανάγκες της.

Στο βιβλίο μου «Ο Φύλακας της Ηραίας & οι απόκρυφες πόλεις της), που εκδόθηκε το 2020, παραδίδω στον χώρο της Ηραίας και τις εννέα (9) κώμες της, που αποτέλεσαν την ισχυρή στην αρχαιότητα Ηραιάτιδα Χώρα. Κάποιες από αυτές ακόμα και σήμερα είναι άγνωστο το που βρίσκονται κατά τους αρχαιολόγους. Ο Φύλακας όμως, που «έζησε» όλα τα γεγονότα του χρόνου, ανασύρει από τα Αιθερικά Αρχεία όλη την παλιά γνώση και τοποθετεί και τις «χαμένες» κώμες στον χώρο της Ηραίας με απόλυτη ακρίβεια. Μία εξ αυτών, αυτή που αφορά και το σημερινό Ψάρι είναι η Ενισπίη ή η Ανεμόεσσα. Σε αυτήν, περιλαμβάνονται και τρείς (3) μικρότεροι οικισμοί, της Σφυρίδας, της Τρανής Βρύσης και αυτής του Ιερού του Πανός (Λυκούρεση, Σέρβου και Ψάρι αντίστοιχα).

Η ανωτέρω εισαγωγή έγινε, διότι θέλω να πω ότι η ιστορία της περιοχής μας δεν αρχίζει από τον ύστερο Μεσαίωνα αλλά πηγαίνει πολλούς αιώνες πίσω στον χρόνο, τόσους που αν μάθουμε, θα τρομάξουμε. Βολεύτηκαν όμως οι άνθρωποι με τη συντόμευση της ιστορίας, ή τους είναι αδιάφορη και φτάνει το πολύ μέχρι την τουρκοκρατία. Όμως όχι, η αλήθεια των πραγμάτων, δεν βρίσκεται ούτε στη συντόμευση της ιστορίας, ούτε φυσικά στον λόγο της παράδοσης. Εκείνο που παραδίνεται με τον λόγο, μπορεί να έχει κάπου ψήγματα αλήθειας μα αυτή δεν μπορεί να φανερωθεί εύκολα. Από τη φύση του ο λόγος της παράδοσης, στρεβλώνει τα γεγονότα, ο καθένας που την ιστορεί, την φέρνει στα δικά του μέτρα, της αφαιρεί ή της προσθέτει γεγονότα, την παραδίδει όπως του αρέσει και όπως τον βολεύει. Η παράδοση δεν είναι ιστορία, αρέσει ή όχι, αυτή είναι η πραγματικότητα.

            Στο χώρο του χωριού μας, οι γραπτές πηγές φανερώνουν πολλούς τάφους, «Βάρζες, Βαρτερουσαλιώτη, Κιβούρια», κ.α.. Παράλληλα όμως, έχουν βρεθεί και τάφοι. Για παράδειγμα, στον χώρο της εκκλησίας, για την ακρίβεια, απέναντι ακριβώς από την τζαμαρία του κυλικείου και κάτω από το αιωνόβιο πουρνάρι, βρέθηκε προ 30ετίας τάφος ακέραιος αλλά σκεπάστηκε γρήγορα από τον φόβο της αρχαιολογίας. Δεν θέλω να χαρακτηρίσω την ενέργεια αυτή των Ψαραίων, οπότε δεν θα επεκταθώ άλλο στο ζήτημα αυτό.

            Πρόσφατα, το 2020 ή το 2021, ανακαλύφτηκε τάφος ασύλητος στην άκρη του οικισμού, δηλώθηκε στην Εφορία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, αλλά αυτή αδιαφόρησε για κάτι περισσότερο πέραν της καταγραφής του. Πρόσφατα μάλλον (κατά τον χειμώνα ή την Άνοιξη υποθέτω), κάποιοι αλήτες, κάποια συμμορία, κάποιος ή κάποιοι τέλος πάντων, δεν σύλησαν τον τάφο αυτό, όχι, τον βανδάλισαν στην κυριολεξία, τον κατέστρεψαν. Νομίζω ότι οι αρχαιοκάπηλοι δεν καταφεύγουν σε βανδαλισμούς.

            Οι δύο αναφερόμενοι τάφοι, αλλά και άλλοι που θα βρεθούν στο μέλλον, μπορούν να μας δώσουν πραγματικά στοιχεία για την ιστορία του τόπου μας, μιάς και θα γίνει εφικτή η ακριβής χρονολόγησή τους από την Αρχαιολογία. Πόσοι όμως από εμάς θέλουν πραγματικά κάτι τέτοιο;

            Κάποιος άλλος πατριώτης μας, μας κάλεσε για να μας δείξει πολλούς τάφους στο χωριό. Μα αυτή είναι η ουσία; Για να τους δούμε εμείς; Έ και; Η ουσία είναι ο πατριώτης μας να καλέσει την Αρχαιολογία και να την ενημερώσει για αυτούς τους τάφους. Αυτός είναι ο ορθός δρόμος και κατά τη γνώμη μου αυτό πρέπει να κάνει.

Βασίλης Κ. Αναστασόπουλος

Πάνας – nonbinary στα βουνά της Αρκαδίας

Βρισκόμαστε στην εποχή των «κλισέ», της «ενσυναίσθησης», της «αγάπης», και φυσικά των μεγάλων και ατελείωτων «εγώ». Για να προβάλει κάποιος το «εγώ του», εφευρίσκει διάφορα τεχνάσματα που «προκαλούν», αν δεν προκαλούσαν θα περνούσαν απαρατήρητα.

Εθεάθη στα βουνά της Αρκαδίας ένας Πάνας, έργο κάποιου ξυλοκαλλιτέχνη. Πλησίον της Χωροπούλας Στεμνίτσας, ατενίζοντας τρόπον τινά τον κάμπο της Καρύταινας, ή το Λύκαιο όρος, εκεί που πρωτοφάνηκε ο θεός Πάνας. Ένας ξύλινος Πάνας, αντικρυστά στο πνεύμα του μοναδικού Πάνα. Σαν αστείο, φυσικά είναι καλό. Διότι περί αστειότητας πρόκειται όταν εμφανίζεται Πάνας δίχως γεννητικά όργανα, πέραν των άλλων. Πάνας δίχως γεννητικά όργανα παραπέμπει σε «Nemo», δηλαδή σε κανέναν, ή σε άλλη περίπτωση σε «NonBinary», δηλαδή σε «κάποιο» όν χωρίς σεξουαλική ταυτότητα. Ένας σοβαρός «NonBinary», δεν θα πεί ποτέ, είμαι αυτός, ή αυτή, θα πει είμαι «αυτό». Έχει καμία σχέση ο δίχως πέος Πάνας με τον πραγματικό Πάνα. Φυσικά όχι. Τότε, για ποιο λόγο ο ξυλοκαλλιτέχνης δημιούργησε έναν Πάνα ημιτελή; Θέλει μήπως να εισχωρήσουμε στο βάθος της σκέψης του για να τον καταλάβουμε; Μήπως ο λόγος είναι περισσότερο πεζός απ’ ό,τι εμείς βλέπουμε; Μήπως για λόγους οικονομίας, ή ακόμα λόγω αβλεψίας, δεν πρόσθεσε στον ξύλινο Πάνα το πέος του;

Πέραν των παραπάνω, στο σύνολό της η εικόνα του ξύλινου Πάνα, είναι εντυπωσιακή. Και φαίνεται, ακόμα και σε μένα τον αδαή των τεχνών, ότι, ο ξυλοκαλλιτέχνης σπατάλησε αρκετό χρόνο για να φέρει σε πέρας το έργο του, έστω και ημιτελές. Και φυσικά όλο αυτό εκτός από τις εργατοώρες, μπορεί να έχει και κάποιο κόστος. Αν κάποιος ιδιώτης το χρηματοδότησε, μπράβο του και δεν μας πέφτει λόγος για το οικονομικό σκέλος του έργου. Αν παρ’ ελπίδα το έργο  χρηματοδοτήθηκε από το δημόσιο ταμείο, ασφαλώς και μας αφορά και θέλουμε φυσικά να μάθουμε κάθε λεπτομέρεια.

Όπως όμως κι αν έχουν τα πράγματα, η Αρκαδία γέννησε τον πρωτοθεό Πάνα στα βάθη των εκατομμυρίων χρόνων, έφτασε όμως η στιγμή να γεννήσει -έστω με τον ανορθόδοξο αυτό τρόπο-, και τον Πάνα – Non Binary.

Στην βουκολική Αρκαδία, τίποτα αδύνατο …

Βασίλης Κ. Αναστασόπουλος

Συλήθηκε αρχαίος τάφος στο Ψάρι

Πριν από τέσσερα (4) χρόνια (αν θυμάμαι καλά), βρέθηκε τάφος ασύλητος, ανατολικά  του χωριού μας, στην άκρη του οικισμού. Ειδοποιήθηκε αμέσως η Αρχαιολογική Υπηρεσία Αρκαδίας και κατέφθασε -πρωτοφανές ίσως γι’ αυτήν- αρμόδιος υπάλληλος της σε μία μόνο ώρα από την τηλεφωνική κλήση.

Είδε τον τάφο, τον χαρτογράφησε, και επειδή ήταν Παρασκευή προς το μεσημέρι, την Δευτέρα θα έκανε την σχετική έκθεση, ώστε να αξιολογηθεί από την Υπηρεσία και να δρομολογηθεί η ανασκαφή του τάφου. Αυτά τουλάχιστον ειπώθηκαν από τον αρμόδιο υπάλληλο. Στη συνέχεια, τηλεφωνικά, ζήτησα από την Υπηρεσία την έκθεση (όπως μου είχε πει ο αρμόδιος υπάλληλος) αλλά αυτή δεν δόθηκε ποτέ. Ήταν μάλλον εφτασφράγιστο μυστικό της Υπηρεσίας.

Σε συνεχείς τηλεφωνικές οχλήσεις μου προς την Υπηρεσία από εκεί και ύστερα, λάμβανα ασαφείς και αόριστες απαντήσεις. Απ’ ό,τι φάνηκε, η Αρχαιολογική Υπηρεσία Αρκαδίας, αδιαφόρησε πλήρως για έναν ασύλητο τάφο στο Ψάρι. Μην πω ότι ενοχλήθηκε μάλιστα από την ανακάλυψη του τάφου, διότι της χαλάσαμε την νιρβάνα της. Βέβαια, αν ο τάφος αυτός βρισκόταν σε κάποιο άλλο σημείο της Αρκαδίας με ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, τότε και πόρους θα έβρισκε η Υπηρεσία για την ανασκαφή του και θα την επιτάχυνε. Δυστυχώς όμως, ο τάφος βρέθηκε στο άγνωστο για την αρχαιολογία Ψάρι.

Τα χρόνια πέρασαν, τα καλοκαίρια ρίχναμε μια ματιά στον τάφο, και ευτυχώς ήταν σώος. Δυστυχώς όμως, αυτό το καλοκαίρι, ανακαλύψαμε ότι ο τάφος είχε συληθεί, ή μάλλον, για να γίνω πιο συγκεκριμένος, είχε διαλυθεί. Κάποιοι αλήτες, τον χειμώνα; Την Άνοιξη; Την περίοδο αυτή πάνω-κάτω, πιθανολογώ ότι σύλησαν τον τάφο και κυριολεκτικά τον διέλυσαν.

Προκαλεί εντύπωση, τουλάχιστον σε εμένα, που ο ντόπιος κτηνοτρόφος που βόσκει στην περιοχή τα πρόβατά του, δεν παρατήρησε τίποτα από το έγκλημα. Αν παρατηρούσε, ίσως τα πράγματα να ήσαν διαφορετικά. Κρίμα.

Βέβαια, για να πάνε στον τάφο αρχαιοκάπηλοι, ή άνθρωποι του σχοινιού και του παλουκιού (κατά την γνώμη μου), δεν πήγαν στη τύχη. Κάποιος τους υπέδειξε το ακριβές σημείο του τάφου. Χρησιμοποιώ πληθυντικό, διότι μου φαίνεται κάπως δύσκολο να πάει μόνο ένας για τέτοια δουλειά. Πρέπει να υπήρχε συμμορία.

Τώρα βέβαια που θα μάθει και η Αρχαιολογική Υπηρεσία Αρκαδίας για την σύληση του τάφου, ίσως να ενδιαφερθεί και να συγκινηθεί. Και βαριά την καρδιά, να πάει στο Ψάρι και να κάνει ακόμα μία έκθεση. Διότι, μέχρι εκεί φτάνει το ενδιαφέρον της για την πολιτιστική μας κληρονομιά. Σε εκθέσεις.  

Βασίλης Κ. Αναστασόπουλος

Οι αναγνώστες μιλάνε για το βιβλίο
«Συνταγές χωρίς κρέας από έναν πρώην πτωματοφάγο»

Το βιβλίο με τον αποτρεπτικό τίτλο: «Συνταγές χωρίς κρέας από έναν πρώην πτωματοφάγο», έχει κλείσει ένα μήνα ζωής (περίπου) και έχει σχεδόν εξαντληθεί. Αυτό, οφείλεται και στις καλές κριτικές που δέχτηκε. Αν στο μέλλον δημοσιευθεί κριτική κακή, εξυπακούεται ότι θα την δημοσιεύσω, διότι μέσα από την κάθε κριτική ματιά τού αναγνώστη, βελτιώνεται και ο συγγραφέας ενός βιβλίου. Τουλάχιστον έτσι αντιλαμβάνομαι εγώ τα πράγματα.

Στο αρχείο «PDF» που ακολουθεί, έχω συγκεντρώσει εφτά (7) κριτικές από τους κάτωθι:

Κωνσταντίνα Ζάγγαρη

Μανώλη Τσουπάκη

Ιωάννα Γκιώνη

Δημήτρη Σταματόπουλο

Δημήτρη Μαυραειδόπουλο

Μάνο Αναστασόπουλο

Μάρθα Ισαακίδη

Τις/ τους ευχαριστώ που τίμησαν το έργο μου με την κριτική τους ματιά.

Εδώ το λινκ του αρχείου «PDF»  

 http://opsarion.gr/images/gallery/7kritikes.pdf

Βασίλης Κ. Αναστασόπουλος

Καυτά θέματα του χωριού μας

Γνωστή είναι η ταραχή που δημιουργήθηκε στο χωριό μας, όταν «πατριώτης μας» με επανειλημμένες καταγγελίες του ανάγκασε την Πυροσβεστική να ελέγξει εντός τού οικισμού χώρους, στο σύνολό τους καθαρισμένους αλλά μερικώς δηλωμένους στην αρμόδια υπηρεσία; Ε και; Είναι αυτό έγκλημα που απαιτεί οι παραβάτες να πληρώσουν από 1000 ευρώ έκαστος; Αστεία πράγματα.

Κι ένας αδαής όπως εγώ, αντιλαμβάνεται ότι ο νόμος μπάζει από παντού. Η Πυροσβεστική όμως έκανε τη δουλειά της, την κάλεσαν προφανώς για χώρους ακαθάριστους αλλιώς δεν θα πήγαινε. Και ο «πατριώτης μας» που παραπλάνησε την Πυροσβεστική; Τι; Είναι στο απυρόβλητο; Όχι βέβαια.

Είναι πολύ εύκολο ν’ ανακαλύψουμε αν θέλουμε το όνομα του «πατριώτη μας» που προέβη στην επαίσχυντη πράξη. Κάποιοι πιθανόν και να τον γνωρίζουν. Αναρωτιέμαι όμως, αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε περαιτέρω με τον «πατριώτη μας;».

Εγώ προσωπικά -που είμαι μάλιστα από τους «εγκληματίες»- δεν σκοπεύω να ασχοληθώ περισσότερο απ’ ό,τι γράφω τώρα εδώ. Πραγματικά, δεν αξίζει να σπαταλάμε την ενέργειά μας για να θρέφουμε με αυτήν κάποιον που δεν την αξίζει.

Ο «πατριώτης μας, ας είναι καλά να μας καταγγείλει και του χρόνου -διότι μία φορά ρουφιάνος, πάντα ρουφιάνος-, ας είμαστε κι εμείς καλά, να κάνουμε οικονομίες για να ενισχύουμε την «φτωχή μας» πατρίδα.

Εντός του χωριού μας, χωράνε άπαντες, καλοί και κακοί. Για τον λόγο αυτό άλλωστε το χωριό μας δεν πλήττει Π ο τ έ…..

Βασίλης Αναστασόπουλος